پیوند ها
بررسی معاملات آتی نفت که مکانیسم آن بر اساس موازین اسلامی باشد، از مسائل مستحدثه در اسلام میباشد. نفت یک کالای استراتژیک و سیاسی است، اقتصاد و صنعت دنیا به نفت وابستگی شدید دارد. قراردادهاي آتي، قراردادهايي هستند كه بين دو طرف خريدار و فروشنده و طرف ناظر، كه طرفين متعهد میشوند در تاريخ مشخصشده در قرارداد، خریدوفروش يا دادوستدي را به انجام برساند. هدف از انعقاد قرارداد آتی در روابط تجاری اشخاص، پوشش ریسک و خطر ناشی از نوسانات قیمت و جلوگیری از هزینه های اضافی همانند هزینه انبارداری از سوی تولیدکننده و مصرف کننده و به طورکلی سرمایه گذار می باشد. قیمت این کالا در بازارهای بینالمللی دارای بیثباتی بالایی است و این بیثباتی قیمت، به اقتصاد کشورهایی که اقتصاد آنها به درآمدهای نفتی وابستگی شدید دارد ؛ خسارت بالایی وارد میکند. از طرفی بازارهای معاملات آتی نفت دارای ابزارهایی میباشد که قیمت نفت را برای معاملات آینده، تثبیت میکند، این نوع معاملات که تعهداتی برای انسجام معامله در آینده است، دارای شبهات زیادی از دیدگاه حقوق میباشد. لذا کشورهای اسلامی که غالباً صادرکننده نفت هستند و اقتصاد آنها غالبا اقتصاد نفتی است، به دلیل وجود این شبهات و چالشها از این ابزارها بهره نمیبرند. لذا به نظر میرسد مطالعات امکانسنجی تأسیس و راهاندازی بورس آتی نفت برای کشورهای اسلامی، ضروری میباشد. این تحقیق، درصدد شناختن وضعیت حقوقی این قراردادها است و لذا به بررسی و اوصاف قراردادی این معاملات و نیز اعتبار آنها پرداخته است. این تحقیق ضمن شناختن ماهیتی مستقل برای قراردادهای آتی حوزه نفت ذیل اصل آزادی قراردادی بهعنوان قراردادی لازم، عهدی، تشریفاتی، چالشهایی که این قراردادها با آن روبرو است را پاسخ داده و اعتبار این معاملات را نتیجه گرفته است. مهمترین این چالشها در خصوص قماری بودن، غرری بودن و کالی به کالی بودن اینگونه قراردادهاست. شبهه غرری بودن با در نظر گرفتن عدم وجود خطر نکول و تنازع ناشی از آن در معاملات آتی و شبه کالی به کالی بودن با عنایت به عدم شمول حکمت بطلان بیع کالی به کالی و نیز ماهیت قرارداد آتی مورد معامله در بازار بورس نفت.
کلمات کلیدی:قرارداد آتی، نفت،غرر،کالی به کالی،بورس معاملات آتی انرژی.
عنوان صفحه
موضوع شناسی معاملات آتی نفت و تحلیل فقهی آن. 14
فصل اول: موضوع شناسی معاملات آتی نفت.. 17
مبحث اول) تاریخچه ایجاد بورس... 17
گفتار اول: تاریخچه بورس معاملات آتی نفت.. 18
الف) تعریف بازار بورس کالا. 18
ج: بازارهای نفت و مشخصات آن. 21
2- بازارهای معاملات آتی نفت.. 22
د: معرفی قراردادهای آتی نفت در بزرگترین بورس های جهان. 22
1- قرارداد آتی پروپن(PROPANE)23
2-قرارداد نفت حرارتی شماره دو بورس نیویورک... 23
گفتار دوم: سیر تاریخی قرارداد آتی.. 25
الف- تاریخچه پیدایش قرارداد آتی.. 26
ب) سابقه تاریخی قرارداد آتی در فقه. 27
ج) سابقه تاریخی قرارداد آتی در حقوق موضوع ایران. 29
مبحث دوم: مفهوم شناسی معاملات آتی نفت.. 30
گفتار دوم: معاملات آتی ویژگیهای آن. 31
الف: معناي لغوي و اصطلاحي قراردادهاي آتي.. 31
1- میزان شده بودن قراردادهای آتی.. 36
2- بورس محوری قراردادهای آتی.. 36
د- مفاهیم مرتبط با قراردادآتی.. 38
1-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهاهلسنت.. 43
2-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهامامیهوحقوقایران. 44
فصل دوم: تحلیل فقهی قرارداد آتی نفت و اوصاف حقوقی آن. 50
مبحث اول: دلایل فقهی و حقوقی اعتبار قرارداد آتی.. 50
گفتار اول: شرایط کلی قراردادها50
الف: تعریف و بررسي اشكال قمار در حوزه معاملات آتي.. 50
1-تحلیلمعاملاتآتیباعنایتبهبطلانمعاملهغرري.. 54
1-1-تحلیلموضوعبراساسمفهومجهل.. 54
1-2-تحلیلموضوعبراساسمفهومخطر. 54
الف)بررسی شبهه فقهی معامله کالی به کالی در بورس معاملات آتی نفت.. 55
1- اقسام بیع به اعتبار موعد تسلیم بیع و ثمن.. 56
2- مقایسه تطبیقی بیع کالی به کالی و قراردادهای آتی.. 56
ب: بررسی شبهه فقهی عملیات بورسبازی.. 59
2-مقایسه غرر و عملیات بورسبازی.. 60
3-مقایسه عملیات بورسبازی و قمار61
ج:مقایسهقراردادهايآتیوقراردادهايقماريازجنبههایگوناگون. 62
3- محتوايقرارداد(احتمالبرد و باخت)64
مبحث دوم: اوصاف قراردادي در قرارداد آتي نفت.. 66
گفتار اول: وصف قرارداد آتي از حيث تشريفاتي يا رضايي بودن. 66
گفتار دوم- وصف قرارداد آتي از حيث عهدي يا تمليكي بودن. 67
گفتار سوم: وصف قرارداد آتي از حيث جواز و لزوم. 69
شرایط انعقاد قرارداد آتی نفت و ماهیت حقوقی آن. 71
فصل سوم شرايط انعقاد قرارداد آتي.. 74
مبحث اول: شرایط عمومی واختصاصی انعقاد قرارداد آتی نفت.. 74
گفتار اول) شرايط عمومي صحت تشكيل قرارداد آتي.. 74
الف) قصد و رضا در قرارداد آتي.. 74
ب) اهلیت طرفین در قرارداد آتی.. 75
ج) مورد معامله در قرارداد آتی.. 75
2)عقلایی بودن منفعت مورد معامله. 76
3) مشروع بودن منفعت مورد معامله. 77
4) مقدور التسلیم بودن مورد معامله. 77
د) جهت معامله در قرارداد آتی.. 81
گفتار دوم) شرایط اختصاصی قرارداد آتی نفت.. 82
الف) انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس بهواسطه کارگزار82
1 ) لزوم انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس... 83
2 ) ضرورت انعقاد قرارداد توسط کارگزار84
1-2) کارگزار بهعنوان نماینده طرفین.. 85
2-2) کارگزار بهعنوان حقالعمل کار87
ب) نقش اتاق پایاپای در انعقاد قرارداد آتی.. 88
ج) ضرورت تأدیه سپرده حسن انجام تعهد. 90
مبحث دوم : ماهیتحقوقیقراردادهايآتینفت.. 95
گفتار اول: الگوهايقابلانطباقباقراردادآتی.. 97
الف: انطباققراردادهايآتیبرشرطابتدایی.. 97
ب: انطباققراردادآتیبروعدهبیع. 98
ج: انطباققراردادهايآتیبربیعالعربون. 100
د: انطباققراردادهايآتیبربیعالاستصناع. 101
ه: انطباق قرارداد آتی با بیع کالی به کالی.. 101
گفتار دوم: اعتبار قراردادهاي آتي در پرتو اصل آزادي قراردادی.. 102
الف- مفهوم آزادي قراردادي.. 102
مباني اصل آزادي قراردادي در حقوق اسلامي.. 102
ب- انطباق قرارداد آتي با اصل آزادي قراردادي.. 104
فصل چهارم: آثار ناشی از قرارداد آتی نفت و ضمانت اجرای آن. 107
مبحث اول) آثار قرارداد آتی نفت.. 107
گفتار اول) اثر قرارداد آتی نسبت بهطرفین.. 107
الف) جبران کسری حساب سپرده اولیه. 108
ب)تهیه و تحویل کالای مورد تعهد. 109
گفتار دوم: اثر قرارداد آتی نسبت به قائممقام طرفین.. 111
الف) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه در انتقال قهری.. 111
ب) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه ارادی.. 113
مبحث دوم: تخلف از مفاد قرارداد و ضمانت اجرای آن. 114
گفتار اول) تخلف از قرارداد. 114
گفتار دوم) ضمانت اجرای تخلف قرارداد. 121
الف-الزام و اجبار به انجام تعهد. 121
مبحث سوم) انحلال (تسویه) قرارداد آتی.. 125
گفتار نخست: تحویل فیزیکی کالا. 125
ج) زمان و مکان تحویل کالا. 128
گفتار دوم: تسویه نقدی قرارداد آتی.. 129
مبلغ واقعی 15,000 تومان 50% تخفیف مبلغ قابل پرداخت 7,500 تومان
برچسب های مهم