فهرست مطالب

عنوان صفحه

چكيده:1

مقدمه:2

الف) پرسش اصلی پژوهش:3

ب) بیان مسئله:4

ج) پیشینه پژوهش:5

د) سؤالات فرعی:6

ه) فرضیه‌ها:6

و‍) اهداف پژوهش:7

جنبه نوآوری و جدید بودن تحقیق :7

ز) سامان‌دهی تحقیق:7

ح) روش کار:7

فصل اوّل ـ کلیات (تعاريف،مبانیومفاهيم)9

1 ـ 1 ـ اجرت:10

1 ـ 2 ـ تعریف حقوقی اجرت:10

1 ـ 3 ـ اجرت المثل:11

1 ـ 4 ـ اجرت المثل در اجاره شخص:12

1 ـ 5 ـ صداق:13

1 ـ 6 ـ نحله:13

1 ـ 7 ـ نفقه:15

1 ـ 8 ـ عدّه:16

1 ـ 9 ـ فلسفه عدّه:16

1 ـ‌10 ـ تبرّع:17

1 ـ 11 ـ شرط ضمن عقد:17

1 ـ 12 ـ سوء اخلاق و رفتار و یا تخلف از وظائف همسری:18

1 ـ 13 ـ وظائف همسری برای زوجه عبارتند از:18

1 ـ 14 ـ عرف:19

1 ـ 15 ـ عرف در قانون مدنی:19

1 ـ 16 ـ متعه:19

فصل دوّم ـ مبانی فقهی و حقوقی اجره المثل.. 20

2 ـ 1 ـ مبانی اختیار مرد برای طلاق:24

2 ـ‌2 ـ وظائف زن از نظر شرع و قانون:26

2 ـ 3 ـ ملاحظات حقوق زن:31

2 ـ 4 ـ مبانی فقهی اجرت عمل:32

2 ـ 5 ـ مبانی فقهی اجرت المثل:33

2 ـ 6 ـ منابع قاعده احترام مال مسلم:33

2 ـ 7 ـ ایرادات وارده بر احادیث قاعده احترام مال مسلم:37

2 ـ 8 ـ رابطه نحله و مهرالمتعه:39

2 ـ ‌9 ـ مهر المتعه:40

2 ـ‌10 ـ شرایط مهر المتعه:41

2 ـ 11 ـ چگونگی تعیین مهر المتعه:42

2 ـ‌12 ـ مبانی فقهی اجاره:43

2 ـ 13 ـ مبانی حقوقی اجاره:45

2 ـ‌14 ـ اجرت المثل در قانون مدنی:48

2 ـ 15 ـ تطبیق این ماده با بحث اجرت المثل ایام زناشویی:49

2 ـ 16 ـ عرف و اجرت المثل ایام زناشویی:50

2 ـ‌ 17 ـ اقسام عرف:50

2 ـ 18 ـ مبنای عرف:51

2 ـ 19 ـ سیره شارع:51

2 ـ 20 ـ عرف در فقه امامیه:52

2 ـ 21 ـ جایگاه عرف در فقه امامیه:52

2 ـ 22 ـ تعیین ظهور دلیل:53

2 ـ 23 ـ دلیل بر حکم شرعی:53

2 ـ‌24 ـ عرف و اجرت المثل ایام زناشویی:53

2 ـ 25 ـ شرط ضمن عقد:53

2 ـ 26 ـ مبانی حقوقی اجرت المثل:59

2 ـ 26 ـ 1 ـ تبصره شش ماده واحده از ابتداء تا تصویب در مجمع:63

2 ـ 26 ـ 2 ـ اجرت المثل ایام زناشوئی در قوانین و اجراء:64

2 ـ 26 ـ 3 ـ اجرت المثل ایام زناشویی در اجرا:70

2 ـ 26 ـ 4 ـ نظر بعضی از مراجع عظام تقلید راجع به اجرت المثل ایام زناشویی:72

2 ـ‌26 ـ 5 ـ نظر دکتر کاتوزیان راجع به اجرت المثل ایام زناشویی:74

2 ـ 26 ـ 6 ـ قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق وتأسیس نهادهای «بخشش اجباری» و «اجره المثل»:78

2 ـ 26 ـ 7 ـ نظر شورای نگهبان و مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام:80

2 ـ‌27 ـ شرایط:81

2 ـ‌27 ـ 1 ـ امر برای انجام عمل:81

2 ـ‌27 ـ 2 ـ اجرت داشتن کار نزد عرف:82

2 ـ‌27 ـ 3 ـ انجام کار:83

2 ـ‌27 ـ 4 ـ واجب نبودن عمل:83

2 ـ‌27 ـ 5 ـ عدم وجود شرط مالی:84

2 ـ 27 ـ 6 ـ دستور و یا تقاضای شوهر:85

2 ـ‌27 ـ 7ـ قصد عدم تبرع:86

2 ـ‌27 ـ 8 ـ تقاضای طلاق توسط مرد:88

2 ـ‌27 ـ 9 ـ دستور زوج:89

2 ـ 27 ـ10 ـ طلاق ناشی از عدم انجام وظایف همسری و یا سوء رفتار زن نباشد:90

2 ـ‌27 ـ 11 ـ علت تقاضای زوج، سوء رفتار و اخلاق زوجه نباشد:91

2 ـ‌27 ـ 12 ـ وقوع طلاق:92

2 ـ 28 ـ طریقه محاسبه مهریه براساس شاخص‌های بانک مرکزی:94

2 ـ ‌29 ـ محاسبه اجره المثل:94

2 ـ‌30 ـ‌طرح دادخواست اجرت المثل:97

2 ـ 31 ـ شروط ضمن عقد و اجرت‌المثل:101

2 ـ 32 ـ رویه قضایی:103

2 ـ‌33 ـ مطالبه حق الزحمه توسط زوجه:104

2 ـ‌34 ـ تصالح:105

2 ـ 35 ـ وجود شرایط در خصوص امور مالی:105

2 ـ 36 ـ بخشش (نحله):107

2 ـ‌37 ـ نحله در طول اجرت المثل:111

2 ـ ‌38 ـ ضوابط تعیین نحله:112

نتیجه‌گیری:114

پیشنهادات:115

منابع:117

پیوست:122

 

 

 

 

چكيده:

در حقوق اسلام و ایران، زوجین در زندگی زناشویی وظایف معینی نسبت به یکدیگر دارند. از این وظایف تحت عنوان تمکین (اطاعت)، اعم از تمکین عام و خاص بحث می‌شود. زوجه غیر از این تکالیف، وظایف دیگری در قبال شوهرش ندارد. بنابراین، چنانچه زوجه غیر از وظایف زناشویی به دستور شوهر کاری را انجام دهد در حالی که برای آن کار عرفاً حق‌الزحمه‌ای تعلق گیرد. استحقاق دریافت حق الزحمه آن را دارد. مگر اینکه ثابت شود که زوجه کارهای مزبور را مجانی انجام داده است. تبصره 6 قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب سال 1371 مجمع تشخیص مصلحت نظام مواردی را که زوجه می‌تواند برای کارهای انجام گرفته در خانه که شرعاً به عهده وی نبوده است، اجرت المثل مطالبه کند تشریح کرده است. برابر تبصره 3 قانون فوق الذکر شوهر باید قبل از اجرای صیغه طلاق کلیه حقوق زوجه اعم از مهریه، نفقه، جهیزیه و حق الزحمه و ... آن را نقداً به وی بپردازد. مطابق قانون پرداخت اجرت المثل و نحله جزء حقوق زنان در زمان طلاق است که با شرایطی خاص، به زن تعلق می‌گیرد. اگر زن کارهای خانه را انجام دهد و زوج بنا بر دلایلی بخواهد وی را طلاق دهد به زوجه اجرت المثل تعلق می‌گیرد. نحله هم بخششی از طرف زوج با توجه به سنوات زندگی با حکم دادگاه است که در زمان طلاق شایسته است، به زوجه پرداخت شود. در این مقاله به مبانی فقهی اجرت المثل و نحله، جایگاه حقوقی این دو حق، شرایط استحقاق اجرت المثل و بیان خلأهای اجرایی در قانون پرداخته شده است. در این بررسی معلوم شد در قانون فعلی اجرت المثل فقط در صورتی به زوجه تعلق می‌گیرد که زوج بخواهد زوجه را طلاق دهد و اگر زوجه در شرایط سخت قرار داشته باشد و مجبور به درخواست طلاق شود دیگر این حق به وی تعلق نمی‌گیرد لذا در این تحقیق پیشنهاد شده که اگر درخواست طلاق زوجه به خاطر عسر و حرج باشد منعی از پرداخت اجرت المثل به وی وجود نداشته باشد. این تحقیق، مبانی قانونی حق زوجه را مبنی بر دریافت حق الزحمه برای کار در خانه از نظر حقوق اسلام و ایران و طریقی را که چنین حقی در دادگاهها مورد اجرا قرار می‌گیرد، مورد بررسی قرار داده است.

کلید واژه ها: فقه اسلام، ‌حقوق ایران، طلاق، اجرت المثل، نحله (بخشش).