سایت دانشجو سرا

چکیده

از ابتدای سال 1363 که عملیات بانکداری بدون ربا شروع به کار کرد موافقان و مخالفانی را به صورت علمی و عملی به همراه داشت. پس از آن تاکنون عملیات بانکی به دنبال برقراری قوانین اسلامی در بانک­ها و به کار بردن آن­هاست. هر چند بانک­ها براساس عقود اسلامی قرارداد با مشتریان منعقد می­کنند اما این سوال مطرح است: چرا، با توجه به اينکه قراردادها در بانکداري اسلامي ایران بر اساس عقود اسلامي بسته مي­شوند به هدف مورد نظر اسلام دست پيدا نشده است؟

 

براي بررسي سوال اساسی تحقیق ابتدا به بررسی مولفه­های کارایی قراردادها با توجه به نظریه اقتصادی قراردادها در ارتباط با حقوق قراردادها در اقتصاد پرداخته و ویژگی­های کارایی بخش بیان می­شوند، سپس به ویژگی­های قراردادهای اسلامی(عقود اسلامی) پرداخته و ارائه می‌شوند. در مرحله بعد عقود اسلامی با توجه به ویژگی­های ذکر شده بررسی می­شوند که آیا دارای آن ویژگی­های کارایی بخش هستند یا خیر؟ سپس قراردادهای فعلی بانک­ها که با عناوین عقود اسلامی هستد از لحاظ ویژگی­های کارایی در نظریه اقتصادی قراردادهاو ویژگی­های کارایی عقود اسلامی مورد بررسی قرار می­گیرند. یکی دیگر از مواردی که قراردادهای فعلی بین بانک و مشتری براساس آن بررسی می­شوند، اصول حاکم بر اقتصاد اسلامی است که ابتدا به شرح کامل آن پرداخته و سپس قراردادها در فصل چهارم براساس آن­ها همراه با سایر جداول کارایی بررسی می­شوند. سپس پرسشنامه­ای براساس ویژگی­های کارایی قراردادها و ویژگی­های کارایی عقود اسلامی طرح می­شود و به جامعه داده می­شود تا واقعیت عمل و یا عدم عمل به قراردادها بر اساس کارایی آن­ها به دست آید.در اين راستا از پرسشنامه­­ها وتجزیه وتحلیل داده­های پرسشنامه بر اساس نرم افزار اکسل و spss برای رسیدن به فرضیه­ها و اهداف استفاده خواهد شد.

نتایج به دست آمده این نتیجه کلی را نشان می­دهند که عقود اسلامی با توجه به شرایطی که باید حاکم بر بانکداری اسلامی باشد، در کشور ما اجرا نمی­شوند. بانک و مشتری اعمالی را انجام می­دهند که منجر به غیر اسلامی شدن قراردادهایشان می­شود و همین باعث خروج قراردادها از محدوده عقود اسلامی می­شود.

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: كليات تحقيق

1-1 مقدمه- 1

1-2 تعريف مسأله:1

1-3 سابقه و پيشينه تحقيق:4

1-4 ضرورت انجام تحقيق:4

1-5 بيان سؤال‌هاي تحقيق:5

1-6 فرضيه‌ها:6

1-7 اهداف:6

1-8 تعاريف مفاهيم و واژه ها6

فصل دوم: ادبيات تحقيق

مقدمه- 7

2-1حقوق قراردادها8

2-1-1 نظریه چانه زنی : مقدمه ای برقراردادها9

2-1-2 نظریه اقتصادی قرارداد10

2-2قراردادها در اقتصاد اسلامی- 18

2-2-1 اقسام قرارداد19

2-2-2 شرایط قرارداد19

2-2-3 قرارداد (عقد)20

2-2-4 موضوع قرارداد20

2-2-5 تعهدات طرفین قرارداد21

2-2-6 انواع قراردادها:21

2-2-6-1 بیع(لازم)21

2-2-6-2 انواع بيع- 23

2-2-6-2مضاربه (جایز)27

2-2-6-3 قرارداد قرض(لازم)28

2-2-6-4 جعاله (جایز)29

2-2-6-5 شرکت (جایز)31

2-2-6-8 مزارعه- 35

2-2-6-9 مساقات-- 36

2-2-7 شرایط ضمن قرارداد37

2-3بانکداری اسلامی- 40

2-3-1 نظام بانكداري مبتني بر بهره (بانکداری متعارف)40

2-3-2 انواع سپرده در بانكدارى بدون ربا41

2-3-3 اثرات جایگزینى بانکداری بدون ربا به جای بانکداری متعارف(ربوی)44

2-5-3-1کاهش هزینه‏هاى تولید- 44

2-3-3-2 افزایش سرمایه‏گذارى- 45

2-3-3-3 افزایش تولید و عرضه کل- 47

2-3-3-5 بالا رفتن سطح اشتغال- 47

2-3-3-5 کاهش سطح عمومى قیمت‏ها47

2-3-3-6 عادلانه‏تر شدن توزیع درآمد- 49

2-3-3-7 ثبات بیش‏تر اقتصادى- 49

2-3-3-8 بالا رفتن سطح عمومى رفاه50

2-3-3-9 همسویى منافع- 50

2-3-3-10تطابق با عدل و قسط- 50

2-3-3-11 ارزش یافتن نیروى انسانى- 51

2-4 اصول حاكم بر بانكداري اسلامي- 52

2-4-1 نفی غرر53

2-4-2 اصل لزوم در عقود54

2-4-3 نفی اکل مال به باطل- 55

2-4-4 نفی ضرر57

2-4-5 اصل العقود تابعه للقصود58

2-4-6اصل ثبات مالکیت یا اصل تبعیت نما از اصل- 58

2-4-7 مکاسب محرمه- 59

2-4-8 ریسک و بازده60

2-4-9 نفی اتلاف-- 61

2-4-10 نفی ربا62

2-4-11 نفی حیله برای فرار از احکام شرعی- 63

فصل سوم: روش تحقيق

3-1مقدمه- 67

3-2روش تحقيق- 67

3-2-1روش تحقيق- 68

3-3جامعه آماري- 69

3-3-1 جامعه آماری:69

3-4 نمونه آماري- 69

3-4-1 نمونه آماري تحقیق- 69

3-5 متغير- 70

3-6 ابزار جمع آوری اطلاعات-- 70

3-7 روایی و پايايي پرسشنامه- 71

3-8 روشهاي تجزیه و تحلیل داده‌ها72

فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها

4-1 مقدمه- 74

4-2 بخش اول (تحلیل تئوری یافتهها)74

4-3 جدول کارایی قراردادها برای اصل متن عقود اسلامی:75

4-4 جدول شروط کارایی قراردادهای بانکی از نظر اسلام:75

4-5 جدول سنجش رعایت یا عدم رعایت اصول حاکم بر اقتصاد اسلامی در قراردادهای بانکی:75

4-6 جدول کارایی برای قراردادهای بانکی:76

4-7شرایط کارایی قراردادها از نظر اسلام76

4-8 اصول حاکم بر بانکداری اسلامی- 77

4-9 اصول کارایی قراردادها78

4-10شرایط کارایی قراردادها از نظر اسلام79

4-11 اصول حاکم بر بانکداری اسلامی- 80

4-12 اصول کارایی قراردادها80

4-11غربالگری دادهها139

4-12توصیف آماری ویژگیهای جمعیتشناختی شرکت کنندگان- 139

4-13توصیف آماری متغیرهای پژوهش-- 142

منبع: محقق- 144

4-14بررسی فرضیات پژوهش-- 144

4-14-1 فرضیه اول- 144

منبع: محقق- 145

4-14-2 فرضیه دوم146

منبع: محقق- 147

4-14-3فرضیه سوم148

منبع: محقق- 149

فصل پنجم: نتيجه گيري

5-1مقدمه- 150

5-2 يافته هاي پ‍ژوهش-- 150

5-2-1 يافته هاي پ‍ژوهش در سوال اول- 151

5-2-2 يافته هاي پ‍ژوهش در سوال دوم151

5-2-3 يافته هاي پ‍ژوهش در سوال سوم151

5-3 بحث-- 152

5-4 پيشنهادات-- 153

5-5 محدودیت‌های‌‌پژوهش-- 156

5-5-1 محدودیتهای خارج از اختیار محقق- 157

5-5-2 محدودیتهای در اختیار محقق- 157

منابع- 158

ضمائم- 162

 

 

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول2-1عقلانیت،هزینه مبادله،و دکترین های تنظیمی حقوق قراردادها16

جدول2-2اصول کارایی قراردادها17

جدول 2-3شرایط قراردادهای اسلامی- 39

جدول 2-4اصول حاکم بر بانکداری اسلامی- 66

جدول 3-1 انطباق سؤالات پرسشنامه با فرضیات پژوهش-- 70

جدول 3-2 مقياس پنج درجه اي ليكرت-- 71

جدول 3-3 محاسبه آلفای کرونباخ- 72

جدول 4-1 عقد مضاربه- 84

جدول4-2 قرارداد مضاربه- 88

جدول4-3 قرارداد مضاربه- 90

جدول4-4 قرارداد مضاربه- 92

جدول 4-5 عقد قرضالحسنه- 95

جدول 4-6 قرارداد قرضالحسنه- 97

جدول4-7عقد قرضالحسنه- 98

جدول 4-8 قرارداد قرضالحسنه- 99

جدول 4-9 عقد شرکت-- 101

جدول 4-10 قرارداد مشارکت مدنی- 105

جدول 4-11 قرارداد مشارکت مدنی- 107

جدول 4-12 قرارداد مشارکت مدنی- 109

جدول 4-13 عقد بیع- 112

جدول 4-14 قرارداد بیع- 114

جدول 4-15 قرارداد بیع سلف-- 116

جدول 4-16 قرارداد بیع سلف-- 118

جدول 4-17 قرارداد فروش اقساطی- 121

جدول 4-18 فروش اقساطي- 122

جدول 4-19 قرارداد فروش اقساطی- 123

جدول 4-20 عقد جعاله- 126

جدول 4-21 قرارداد جعاله- 129

جدول 4-22 قرارداد جعاله- 131

جدول 4-23 قرارداد جعاله- 133

جدول4-24 عقد مساقات-- 136

جدول4-25عقد مزارعه- 138

جدول 4-26آمارههای توصیفی سن شرکت کنندگان- 139

جدول 4-27 اطلاعات مربوط به هرگویه- 142

جدول 4-28نتایج حاصل از برآورد سوال اول- 145

جدول 4-29نتایج حاصل از برآورد سوال دوم147

جدول 4-30 نتایج حاصل از برآورد سوال سوم148

 

 

 

فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 4-1 تحصیلات شرکت کنندگان- 140

نمودار 4-2 درصد فراوانی مشاغل شرکت کنندگان- 140

نمودار 4-3 درصد فراوانی جنسیت شرکت کنندگان- 141