مبانی فقهی حقوقی اذن ولی در خصوص ازدواج دختر باکره رشیده

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده.................................................................................................................................................................... 1

مقدمه..................................................................................................................................................................... 2

فصل اول: مفاهیم و کلیات

1- 1) اهداف تحقیق............................................................................................................................................. 5

1-1-1) اهداف علمی.................................................................................................................................... 5

1-1-2 ) اهداف کاربردی.............................................................................................................................. 6

1-2 ) ضرورت تحقیق.......................................................................................................................................... 7

1-3) پیشینه تحقیق............................................................................................................................................... 7

1-4) سوال اصلی تحقیق...................................................................................................................................... 8

1-5) سوالات فرعی تحقیق.................................................................................................................................. 8

1-6 ) پیش فرض تحقیق...................................................................................................................................... 9

1-7 ) مفاهیم و موضوعات مرتبط با بحث.......................................................................................................... 10

1-8 ) روش تحقیق............................................................................................................................................... 10

1-9 ) زمان تحقیق................................................................................................................................................ 11

1-10 ) مفاهیم کلیدی فقه و حقوق در بحث مورد نظر..................................................................................... 11

1-10-1) اذن................................................................................................................................................. 11

1-10-1-1) اذن درلغت........................................................................................................................ 11

1-10-1-2 ) اذن در اصطلاح ............................................................................................................... 13

1-10-1-3) تعریف اذن........................................................................................................................ 13

1-10-1-4) ماهيّت حقوقى اذن ........................................................................................................... 16

1-10-1-5) مختصّات اذن ................................................................................................................... 19

الف – يك­طرفه بودن اذن............................................................................................................................... 19

ب - قابل رجوع بودن اذن............................................................................................................................. 21

ج - حق يا حكم بودن اذن ............................................................................................................................ 22

1-10-1-6)تفاوت اذن و اجازه............................................................................................................. 25

1-10-2) ولی............................................................................................................................................... 27

1-10-2-1 ) ولی در لغت...................................................................................................................... 27

1-10-2-2 ) ولی کیست؟...................................................................................................................... 27

1-10-2-3 ) ولایت چیست؟................................................................................................................. 27

1-10-2-4 ) چه کسانی زیر چتر ولایت قرار می­گیرند؟..................................................................... 28

1-10-2-5 ) ولایت به معنی عام........................................................................................................... 28

1-10-2-6 ) ولایت به معنی خاص...................................................................................................... 29

1-10-2-7 ) انواع ولایت....................................................................................................................... 29

1-10-2-8 ) ولایت قهری هم عرض و همسان پدر و جدپدری.......................................................... 30

1-10-2-9) ولایت در شیوه­ی حقوقی اسلام و دیگر روش­های حقوقی............................................. 30

1-10-2-10) ولایت با چه کسانی است؟............................................................................................. 31

1-10-3) نکاح.............................................................................................................................................. 32

1-10-3-1) نکاح در لغت..................................................................................................................... 32

1-10-3-2) نکاح در اصطلاح.............................................................................................................. 33

1-10-3-3) تعریف نکاح....................................................................................................................... 33

1-10-3-4) اهلیت برای نکاح............................................................................................................... 34

1-10-3-5) نکاح در اصطلاح فقه و حقوق.......................................................................................... 34

1-10-3-6) اهمیت اجتماعی و اخلاقی نکاح...................................................................................... 35

1-10-3-7) ولایت در نکاح.................................................................................................................. 36

1-10-3-8) معیار مصلحت در نکاح..................................................................................................... 37

1-10-4) رشد............................................................................................................................................... 40

1-10-4-1) رشد در لغت...................................................................................................................... 40

1-10-4-2 ) رشد در قرآن.................................................................................................................... 41

1-10-4-3 ) رشد در کلام فقها............................................................................................................. 41

1-10-4-4) رشد در اصطلاح فقه......................................................................................................... 41

1-10-4-5 ) رشد در اصطلاح حقوق................................................................................................... 43

1-10-4-6) مفهوم رشد در نکاح.......................................................................................................... 43

1-10- 4-7 ) غیر رشید به معنای عام................................................................................................... 44

1 -10-4-8) مفهوم رشید و غیر رشید.................................................................................................. 44

1-10-5) عضل.............................................................................................................................................. 46

فصل دوم: اذن

2-1) مقدمه........................................................................................................................................................... 48

2-1-1) استقلال مرد و زن در ازدواج.......................................................................................................... 48

2-2) فلسفه­ی اذن ولی در ازدواج دختر باکره.................................................................................................... 49

2-3) وضعیت نکاح بدون استیذان..................................................................................................................... 50

2-4) مسأله اذن ولی............................................................................................................................................. 52

2-5) اثر اجازه ولی.............................................................................................................................................. 53

2-6) اذن ولی در فقه امامیه................................................................................................................................. 55

2-7) محدوده­ی اذن ولی در ازدواج دختر.......................................................................................................... 57

2-8) حدود اجازه................................................................................................................................................ 58

2-9) مشورت ولی با دختر در ازدواج............................................................................................................... 59

2-10) اذن ولی در فقه عامه................................................................................................................................. 60

2-11) نظرات فقها در ارتباط با اذن ولی............................................................................................................ 62

2-12) مضایقه ولی از دادن اجازه....................................................................................................................... 64

2-13 ) اوصاف اذن ولی در نکاح دختر باکره ................................................................................................... 65

2-14) انحصار اذن ازدواج به پدر و پدر بزرگ و عدم تسری آن به دیگران .................................................... 66

2-15) لزوم اذن پدر جهت ازدواج دختر باکره.................................................................................................. 66

2-16)نظریات فقهی در رابطه با لزوم اذن ولی .................................................................................................. 67

2-17) دیدگاه مشترک فقیهان سنی و شیعه در مورد مصلحت دختر ............................................................... 68

2-18) اجازه ولی در نکاح سفیه (غیررشید)....................................................................................................... 69

2-19) نظرات فقیهان امامیه و عامه در رابطه با ازدواج سفیه (غیررشید)......................................................... 70

الف ) عدم نفوذ نکاح سفیه بدون اذن ولی..................................................................................................... 70

ب ) نفوذ نکاح سفیه بدون اذن ولی............................................................................................................... 70

ج ) عدم صحت نکاح سفیه ........................................................................................................................... 70

2-20) دلایل شرط نبودن اذن ولی در نکاح باکره رشیده................................................................................... 72

2-20-1) آیات قرآن..................................................................................................................................... 72

2-20-2) روایات........................................................................................................................................... 74

2-20-3) نظرات فقها در این زمینه............................................................................................................ 76

2-20-3-1) دیدگاه شهید ثانی.............................................................................................................. 76

2-20-3-2) نظر محقق حلی................................................................................................................. 78

2-20-3-3) نظر صاحب جواهر .......................................................................................................... 78

2-20-3-4) نظر شیخ مفید .................................................................................................................. 78

2-20-3-5) نظر شیخ طوسی................................................................................................................ 79

2-20-3-6) نظر سید مرتضی .............................................................................................................. 79

2-20-3-7) نظر علامه حلی.................................................................................................................. 79

2-20-3-8) نظر شیخ انصاری............................................................................................................... 79

2-20-4) اقتضای اصل عملی...................................................................................................................... 80

2-21) جواز یا عدم جواز متعه بدون اذن پدر ................................................................................................... 81

2-22) روایاتی در خصوص موضوع مورد بحث ............................................................................................... 82

2-23) نتیجه گیری............................................................................................................................................... 83

3-24 ) پیشنهاد ................................................................................................................................................... 85

فصل سوم: اذن و ولایت ولی در قانون مدنی ایران

3-1) ولی چه کسی است؟................................................................................................................................... 86

3-2) بررسی فقهی ولایت.................................................................................................................................... 86

3-3) آیا ولایت پدر و جد پدری ترتیبی است؟................................................................................................... 87

3-4) اجازه­ی ولی محجور................................................................................................................................... 88

3-5) محدویت دختران در آزادی انتخاب همسر............................................................................................... 88

3-6) بررسی و تحلیل حقوقی ماده­ی 1043 قانون مدنی.................................................................................. 89

3-7) تجزیه و تحلیل مفاد ماده 1043................................................................................................................. 92

الف- لزوم اجازه ولی در صورت باکره بودن دختر....................................................................................... 92

ب- سقوط اجازه ولی در صورت ممانعت غیر موجه.................................................................................. 94

ج- ترتیب ازدواج دختر در صورت ممانعت ولی.......................................................................................... 96

د- سقوط اجازه ولی در صورت محجوریت یا عدم دسترسی به او.............................................................. 99

ه- ضمانت اجرای نکاح دختر بدون اذن ولی.............................................................................................. 100

3-8) نتیجه گیری................................................................................................................................................. 103

فصل چهارم: ولایت

4-1) ولایت در نکاح............................................................................................................................................ 105

4-2) ولایت بر دختر بالغ در فقه......................................................................................................................... 106

4-3) نظریه استقلال ولی...................................................................................................................................... 106

4-4) دلایل طرفداران ولایت ولی بر دختر.......................................................................................................... 107

4-4-1) روایات............................................................................................................................................. 107

4-4-2) اصل استصحاب............................................................................................................................... 108

4-4-3) مصلحت........................................................................................................................................... 108

4-5) نقد دلایل طرفداران ادامه ولایت ولی......................................................................................................... 109

4-6) نظریه استقلال دختر................................................................................................................................... 111

4-7) دلایل طرفداران استقلال دختر................................................................................................................... 112

الف- آیات....................................................................................................................................................... 112

ب- روایات..................................................................................................................................................... 112

4-8) طرفداری ابو حنیفه از استقلال دختر در نکاح.......................................................................................... 115

4-9) نظریه تشریک در ولایت............................................................................................................................. 116

4-10)نظرات مراجع تقلید در خصوص اذن ولی برای ازدواج دختر باکره رشیده.................................... 116

1- امام خمینی (قدس).................................................................................................................................. 116

2- آیة الله مظاهری......................................................................................................................................... 117

3- آیة الله مدنی تبریزی................................................................................................................................. 117

4- آیة الله فاضل لنکرانی................................................................................................................................ 117

5- آیة الله خویی............................................................................................................................................. 117

6- آیة الله حسینی سیستانی........................................................................................................................... 118

7- آیة الله تبریزی........................................................................................................................................... 118

4-11) نظریه مورد پذیرش قانون مدنی.............................................................................................................. 119

4-12) ولی در فقه امامیه و فقه عامه.................................................................................................................... 120

4-13) شرایط ولی در فقه عامه............................................................................................................................ 120

4-14) ولایت قهری پدر...................................................................................................................................... 122

4-15) ولایت جد پدری...................................................................................................................................... 122

4-16) تعارض دو ولایت..................................................................................................................................... 122

4-17) حدود اختیارات والدین در ازدواج پسر و دختر..................................................................................... 123

4-18) تأثیر زوال بکارت در سقوط ولایت......................................................................................................... 126

4-19) نتیجه گیری ............................................................................................................................................. 126

پیشنهاد .................................................................................................................................................................. 130

منابع و مآخذ......................................................................................................................................................... 131

 

 

چکیده

مسئله­ی اذن در قانون مدنی و ابواب مختلف فقه امامیه از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. نقش و اهمیت اذن در ارتباط با حقوق خانواده، روابط اجتماعی و حقوقی افراد در مواد قانون مدنی و ابواب فقه به چشم می­خورد که اعتبار اذن ولی در نکاح دختر باکره از جمله موارد مهم محسوب می­گردد.

در این تحقیق، بر آن شدیم که به بررسی شرط اذن ولی در نکاح دختر باکره در قرآن و کتب فقهی بپردازیم. با تفحص در قرآن دلیلی بر اثبات این موضوع یافت نشد ولی با بررسی روایات، معلوم گردید که نظر فقهای امامیه از این حیث متفاوت می­باشد. در حقیقت گروهی معتقد به ساقط شدن ولایت از زمان بلوغ و به تبع آن استقلال رأی دختر در زمان نکاح می­باشند و گروهی دیگر بر استمرار ولایت پدر یا جد پدری بر دختر باکره ایمان دارند و باور گروه سوم بر تشریک در ولایت، یعنی موافقت هر یک از دیگری در نکاح استوار است.

با کنکاش در نظرات مراجع تقلید معلوم شد به این مسئله فتوا به احتیاط واجب یا مستحب داده­اند. قانون مدنی کشور نیز به دلیل رعایت احتیاط از نظریه تشریک در ولایت پیروی نموده­است.

بنابراین با توجه به لزوم قائل شدن حق انتخاب در ازدواج برای دختر باکره و از طرفی دفع ضرر احتمالی، نیاز به استفاده از تدابیر عاقلانه­ی پدر در این رابطه اهمیت زیادی خواهد داشت که در واقع پدر با بینش عاقلانه خود در انتخاب همسر برای فرزند خود، دختر خود را یاری می­نماید. و خلاصه این امر مهم، یک امر یک سویه و تک بعدی نیست. هم از مزایای استفاده از تدابیر عاقلانه‌ی «ولی» استفاده می‌شود و در موارد خاص بی‌تدبیری یا خدای ناکرده سوء‌استفاده «ولی» راه خلاصی از این مانع حقوقی یا فقهی باز است که آن سلب اذن اوست.

واژگان کلیدی: اذن ولی، ازدواج، باکره رشیده، مبانی اذن ولی در فقه، مبانی اذن ولی در حقوق.

 

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))