سایت دانشجو سرا

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))

 

 

چکیده

آنچه که فرهنگ یک جامعه را پاس می دارد وسبب رشد وتعالی و انتظام زندگی انسان می گردد؛ پایبندی به هنجارها وسنتهای حکیمانه ای است که دین برای انسان تعیین کرده است.ولی از آنجایی که ممکن است بنا به عوامل مختلف (امیال نفسانی، زمان و مکانهای مختلف، نوع حکومتها وگوناگونی فرهنگ ها...) هنجارهای الهی تغییر کند؛ به طوری که منجر به گسترش انحرافات و بی تعهدی ها گردد، لذا باید به تقویت هنجارها پرداخت تا بدین وسیله فرهنگ اسلامی در جامعه حاکم گردد. بدین منظور این پژوهش با روشتحلیلی توصیفی، بانگاهی به بیانات ورفتارهای عملی امیرالمؤمنین علیه السلام در نهج البلاغه می باشد.در پیغنی- سازی فرهنگو انتقال ارزشها وهنجارها، به نقش دین وارکان آن اشاره دارد. لذا به ذکر پیامدهای ویرانگر هنجار گریزی وعوامل مؤثر در ایجاد آن می پردازد. بر این اساس باز شدن راه گناه، بی محتوا شدن دین، کاهش انسجام اجتماعی وتحریف فرهنگ از جمله آثارهنجارگریزی است.همچنین انواع محرومیتها (اعم از جسمی وروحی، عدم سلامت خرد وبصیرت ) وفشارهای ناشی از محیطهای آلوده(رفتارهای تضاد آمیز، ظلم وتجاوز به حقوق مادی ومعنوی انسان ها...)به عنوان مهمترین عوامل زمینه ساز ناهنجاری ها معرفی شده است که این مسأله سبب می شود افراد حساسیت خود را نسبت به رعایت هنجارها از دست بدهند ویا با کراهت آنها را انجام دهند ونهایتا خود را از قید هنجارها رها کنند وهنجارگریز گردند. لذا می بایست در مقابل ناهنجاریها برخورد نمود. در این راستا موضع گیری امیرالمؤمنین علیه السلام استفاده از دو شیوه و رفتار سازگارانه وقاطعانه می باشد. نتیجه آنکه برای مصون ماندن جامعه از آسیب و پایبندی ومرزبانی از هنجارها،بایدانگیزهی عمل به هنجارها را تقویت نمود ونیز با نظارت های مؤثر در ابعاد مختلف در جهت تداوم بخشیدن به هنجارها تلاش کرد.

کلید واژه ها:هنجار، سنت، هنجارگريزی، فرهنگ، جامعه

 

 

 

 

 

 

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

 

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

 

 

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات

1-1.تبیین موضوع تحقیق و اهمیت آن..............................................................................................................4

1-2.بیان سؤالات اصلی و فرعی تحقیق.............................................................................................................6

1-2-1.سؤالات اصلی......................................................................................................................................6

1-2-2.سؤالات فرعی......................................................................................................................................6

1-3.فرضیات...................................................................................................................................................6

1-4.پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق..............................................................................................................7

1- 5 .روش تحقیق...........................................................................................................................................7

1-6. محدودیت های تحقیق.............................................................................................................................8

1-7 . واژه ها و اصطلاحات مهم و کاربردی.......................................................................................................8

1-7-1.هنجار.................................................................................................................................................8

1-7-2.تعریف جامعه.......................................................................................................................................9

1-7-3.فرهنگ..............................................................................................................................................10

1-7-4.هنجارهای اجتماعی...........................................................................................................................12

1-7-5.هنجارهای دینی..................................................................................................................................13

1-7-6.مفهوم هنجار از دیدگاه نهج البلاغه.....................................................................................................13

1-7-6-1.سنت.............................................................................................................................................13

1-7-6-2.آداب............................................................................................................................................16

1-7-6-3.عرف.............................................................................................................................................16

1-7-6-4.خیر...............................................................................................................................................17

1-7-7. نابهنجاری، کجرو و کجروی.............................................................................................................17

1-7-8.مفهوم هنجارگریزی از دیدگاه قرآن وامیرالمؤمنین علیه السلام...........................................................19

فصل دوم:رابطه ی جامعه، فرهنگ وهنجارها

2-1.ضرورت زندگی اجتماعی.......................................................................................................................22

2-2.فرهنگ زیر بنای جامعه...........................................................................................................................25

2-3.تأثیر عوامل فرهنگی بر دگرگونی اجتماعی.............................................................................................27

2-4.دین عامل تغییرات فرهنگی اجتماعی.......................................................................................................28

2-5.ارتباط هنجار با فرهنگ...........................................................................................................................29

2-6.غنی سازی فرهنگ وجامعه....................................................................................................................31

2-6-1.تشکیل حکومت دینی........................................................................................................................31

2-6-1-1. اعتقادات.......................................................................................................................................33

2-6-1-2.رفتار به عدالت...............................................................................................................................34

2-6-1-2-1.درک زمان و نیازهای متغیر انسان..............................................................................................35

2-6-1-2-2. شناخت انسان..........................................................................................................................36

2-6-1-2-3 .اجرای عدالت زمینه ساز ارتباط انسان با خدا..............................................................................38

2-6-1-3. ایجادامنیت ...................................................................................................................................38

2-6-1-3-1.رابطه ی امنیت و عدالت اجتماعی..............................................................................................40

2-6-2.معیار و سنجش هنجارها.....................................................................................................................41

2-6-3.شناخت منشأ هنجارها........................................................................................................................41

2-6-3-1. رابطه بین ارزشها و هنجارها...........................................................................................................42

2-6-3-2.جایگاه ارزشها...............................................................................................................................42

الف)ارزشهای فطری......................................................................................................................................43

ب) ارزشهای غیرفطری و اجتماعی.................................................................................................................44

2-6-4.شیوه های شناخت هنجارهای مطلوب اجتماعی و ارزیابی آنها.............................................................44

2-6-4-1.عقل سلیم......................................................................................................................................45

2-6-4-1-1.به حکم عقل، ترجیح حکم الهی بر حکم جاهلیت......................................................................45

٢-6-4-2.تجربه و عبرت پذیری....................................................................................................................46

2-6-4-3.الگوهای صحیح دینی....................................................................................................................46

2-6-4 -4.مطابق با فطرتِ حیات بخش..........................................................................................................48

2-6-5.معیار گزینش برای متصدیان فرهنگ وهنجار آفرینان..........................................................................53

2-6-6.پیامد و آثار هنجارگریزی..................................................................................................................55

2-6-6-1.باز شدن راه گناه و فساد در جامعه...................................................................................................56

2-6-2-2.بی محتوا شدن دین و رشد و تربیت ناکارآمد..................................................................................58

2-6-2-3.سلب اعتماد عمومی.......................................................................................................................59

2-6-2-4.کاهش انسجام اجتماعی و گسیخته شدن قواعد و رسوم اجتماعی...................................................60

2-6-2-5.پدید آمدن فتنه..............................................................................................................................61

2-6-2-6.تحریف و تخریب فرهنگ.............................................................................................................63

2-6-2-7.عذاب الهی وهلاکت جامعه...........................................................................................................64

نتیجه..............................................................................................................................................................65

فصل سوم:ریشه ها وعوامل هنجارگریزی

3-1.محرومیت از سلامت جسم وجان............................................................................................................67

3-1-1.تفاوتهای فردی وتأثیر متقابل جسم وروح...........................................................................................68

3-1-1-1. تفاوتهای جسمانی وارتباط آن باوراثت..........................................................................................69

3-1-1-2.بیماریهای جسمی و روحی............................................................................................................71

3-1-1-2-1.غذاهای غیرطیب......................................................................................................................72

3-1-1-2-2. برآورده نشدن نیازهای روانی واختلالات شخصیتی..................................................................73

الف) نبود احترام و توجه کافی........................................................................................................................74

ب) تمسخر گرفتن افراد.................................................................................................................................74

ج) نسبتهای ناروا دادن....................................................................................................................................75

د)عدم توجه به تفاوتهای زیستی و روانی زن ومرد...........................................................................................76

3-1-1-3.به ظهور رسیدن استعداد های منفی.................................................................................................77

3-1-1-3-1.رذائل اخلاقی و خصلت های ناپسند..........................................................................................78

الف) هواپرستی..............................................................................................................................................78

ب) عجب و خودپسندی.................................................................................................................................79

ج) لجاجت.....................................................................................................................................................80

د)حسد..........................................................................................................................................................81

ه)دروغگویی..................................................................................................................................................82

و) خشم و غضب............................................................................................................................................82

ز)حرص و طمع.............................................................................................................................................82

3-2.محرومیت از سلامت خرد وبصیرت........................................................................................................83

3-2-1.عدم تفکرصحیح...............................................................................................................................84

3-2-2. شتابزدگی........................................................................................................................................85

3-2-3. اکتفا به شنیده ها................................................................................................................................85

3-2-4.معیار قرار دادن خویش......................................................................................................................86

3-2-5.عادت به خرافه گرایی و عقاید بی اساس.............................................................................................87

3-2-6.شک وگمان......................................................................................................................................87

3-2-7.حب وبغض.......................................................................................................................................88

3-2-8 . دلیل تراشی و نپذیرفتن واقعیات........................................................................................................88

3-2-9.عدم شناخت کافی از دین...................................................................................................................89

3-2-9-1.رابطه میان عقل ودین.....................................................................................................................89

3-2-9-2.اختلاف وبرداشتهای ناصحیح از دین..............................................................................................90

3-2-9-2-1.نبود معرفت توحیدی................................................................................................................91

3-2-9-2-2.گمراهی و لغزش خواص.........................................................................................................93

3-2-9-2-3. برداشت اشتباه عموم مردم ازمتدینین.........................................................................................94

3-2-10.عدم شناخت کافی از دنیا.................................................................................................................95

3-2-10-1.دنیا صحنه ی تضاد.......................................................................................................................97

3-2-10-2 تشابه امور دنیوی.........................................................................................................................97

3-2-10-3 .دنیا میدان امتحان و آزمایش........................................................................................................98

3-2-10-4.دنیا میدان گول زدن و گول خوردن..............................................................................................99

3-3 . اجتماع آلوده و بی بهره از مناسبات حکیمانه...........................................................................................99

3-3-1.رفتارهای تضاد آمیز در جامعه..........................................................................................................101

3-3-1-1.تضاد خواسته های مردم ورهبری.................................................................................................102

3-3-1-2.تضاد در رفتارها در قالب های مختلف نفاق...................................................................................103

3-3-2. بی تفاوتی.......................................................................................................................................104

3-3-2-1.عوامل بی تفاوتی.........................................................................................................................105

الف) بی برنامگی و اندازه نداشتن..................................................................................................................105

ب) یأس و ناامیدی از اصلاح........................................................................................................................105

ج)عادت پذیری و خو گرفتن به رفتارها........................................................................................................106

.................................................................................................................................................107 د ) بی دینی

ه ) بی حیایی و بی شرمی...............................................................................................................................108

و)سستی و مسامحه در امر به معروف ونهی از منكر.......................................................................................108

ز)ذلت پذیری..............................................................................................................................................109

ح) نبود نظام پاداش وجزا و تساوی نیکوکار و بدکار .....................................................................................109

3-3-3.روش حکومتداری...........................................................................................................................110

3-3-3-1. دلایل ناپایداری حکومت ها .......................................................................................................111

3-3-3-1-1.عدم مشروعیت.......................................................................................................................111

3-3-3-1-2.عدم مقبولیت..........................................................................................................................112

3-3-3-1-3. ظلم وتجاوز به حقوق مادی ومعنوی انسانها............................................................................113

الف) قوانین ناعادلانه....................................................................................................................................114

ب) نبود جایگاه اجتماعی مناسب برای انسانهای باکفایت..............................................................................115

ج) گسترش فقر و اختلاف طبقاتی...............................................................................................................116

3-4 . فشار و جبر حوادث وپیروی اکثریت از شیوه ی رفتارهای اجتماعی......................................................120

3-4-1.تأثیرات رسانه بر رفتارهای اجتماعی.................................................................................................121

3-4-2. بهره گیری رهبر جامعه از روشهای زورمدارانه و اجبار......................................................................121

3-4-2-1. زور واجبار روشی برای کسب قدرت.........................................................................................122

3-4-3.همشکلی با اکثریت برای کسب رضایت عموم جامعه ......................................................................126

3-4-3-1.انتخاب نادرست الگوها...............................................................................................................127

3-4-3-2.عدم رعایت حد و مرزها..............................................................................................................128

3-4-3-2-1.ترویج فر هنگ قوم گرایی وشخصیت پرستی.........................................................................129

3-5 .تغییرات ناگهانی..................................................................................................................................130

3-5-1.تغییر رژیم و حکومت ها..................................................................................................................131

3-5-2. نوآوری ها......................................................................................................................................131

3-5-3. مهاجرت ها وتقابل فرهنگ و اعتقادات مختلف................................................................................132

نتیجه...........................................................................................................................................................135

فصل چهارم:سیره امام علی علیه السلام در برخورد با ناهنجاری ها

4-1.سازگاری.............................................................................................................................................137

4-1-1.جایگاه سازگاری ومدارا..................................................................................................................138

4-1-1-1.مدارا جلوه ای از رحمت الهی......................................................................................................138

4-1-1-2. رفق و مدارا و افزایش ایمان.........................................................................................................138

4-1-1-3. مدارا و مأموریت انبیاء.................................................................................................................139

4-1-2. سازگاری و هماهنگی با تغییرات زمان.............................................................................................139

4-1-2-1. عدم اعتماد مطلق به روزگار و زمان.............................................................................................140

4-1-2-2. داشتن بصیرت و بینش صحیح نسبت به دنیا.................................................................................140

4-1-2-3. عدم مخالفت با دستورات دین....................................................................................................143

4-1-2-4. سازگاری وهماهنگی با توانایی های افراد....................................................................................144

4-1-2-5. سازگاری و هماهنگی با فرهنگ جامعه......................................................................................145

4-1-3 .آثار مثبت هنجارپذیری وسازگاری در جامعه..................................................................................146

4-1-3-1. سامان دهی امور.........................................................................................................................146

4-1-3-2. ایجاد روحیه ی عدالت پذیری و حفاظت از آنها..........................................................................146

4-1-3-3. محبوبیت و دور ساختن اسباب دشمنی

4-1-3-4. تقویت ارتباطات فردی اجتماعی

4-1-3-4-1. رأفت و عطوفت....................................................................................................................149

4-1-3-4-2. تحمل و بردباری...................................................................................................................150

4-1-3-4-3. تغافل وگذشت.....................................................................................................................151

4-1-3-4-4. حسن ظن به دیگران..............................................................................................................153

4-1-3-4-5. همدلى و خیرخواهى............................................................................................................154

4-1-3-4-6. فروتنى و احترام به دیگران....................................................................................................155

4-2. واکنش و برخورد قاطعانه....................................................................................................................156

4-2-1. پیکار همه جانبه با اهریمن جهل و بیسوادی......................................................................................157

4-2-1-1. وجود عالمان و پیوندمیان علم و عمل.........................................................................................158

4-2-1-2. شناخت ناهنجاریها..................................................................................................................159

4-2-1-3. توجه به نوع علم و دانش............................................................................................................160

4-2-2. تغییر وشكستن سنت ها واندیشه های غلط......................................................................................160

4-2-2-1. مقابله با فرهنگ رابطه محوری...................................................................................................160

4-2-2-2. مقابله با فرهنگ نیرنگ ورزی...................................................................................................161

4-2-2-3. مبارزه با سنت عیب جویی و نسبت ناروا دادن...............................................................................162

4-2-2-4. مقابله با سنت تکریم پادشاهان....................................................................................................162

4-2-2-5 .مقابله با سنت پذیرش هدیه، در میان کارگزاران..........................................................................163

4-2-2-6. مبارزه با رهبانیت و تحریف زهد.................................................................................................163

4-2-2-7. مبارزه با تحریف قضا وقدر.........................................................................................................164

4-2-3 .ریشه کن ساختن گناهان................................................................................................................165

4-2-3-1. استقامت و پایداری در برابر امیال نفسانی....................................................................................165

4-2-3-1-1. دگرگونی عادات و خوی های ناپسند.....................................................................................166

4-2-3-1-2.تعصب در صفات شایسته........................................................................................................167

4-2-3-1-3. مداومت به عمل صالح...........................................................................................................168

4-2-3-2. تأثیر گذاری در شرایط مختلف جامعه........................................................................................168

4-2-4. قاطعیت در اجرای عدالت................................................................................................................172

4-2-4-1. اجرای عدالت بدون درنظرگرفتن مصلحت.................................................................................172

4-2-4-2. اجرای عدالت بدون در نظر گرفتن منفعت طلبی ها......................................................................173

4-2-4-3. موضع گیری سرسختانه در برابر تضاد طبقاتی و بی عدالتی ها......................................................175

4-2-4-4. حساسیت نسبت به بیت المال.....................................................................................................175

4-2-4-5. مخالفت با خونخواران و مفسدان دولت......................................................................................176

4-2-4-6 .کیفر کارگزاران خیانت پیشه.....................................................................................................177

4-2-4-7. قاطعیت دراجرای حدود و احکام الهی........................................................................................177

نتیجه............................................................................................................................................................179

فصل پنجم: راهکارها و نتایج

5-1. ایجاد فضای رغبت و انگیزه..................................................................................................................181

5-1-1. بهره برداری صحیح از اراده.............................................................................................................182

5-1-2. ایمان وانگیزه ی الهی داشتن............................................................................................................184

5-1-2-1. راه های تقویت انگیزه های الهی.................................................................................................185

الف)محبت وعشق به خداوند.......................................................................................................................185

ب)احساس حضورخداوند..........................................................................................................................185

ج)اعتقاد به منجی بشریت.............................................................................................................................186

د)اشتیاق به بهشت وترس از آخرت.............................................................................................................186

5-1-3. پاداش وكیفرها ی دنیوی در برانگیختن انگیزه ها..............................................................................187

5-1-3-1. عوامل اثر گذار در پاداش ها و کیفر ها........................................................................................189

5-1-4. قرارگرفتن در مسیر رقابت های سالم همراه با تقوا...........................................................................192

5-1-5. ارائه الگوهای عملی وجهت گیری مطابق آنها.................................................................................193

5-1-5-1. رعایت حد وحدود در الگو پذیری.............................................................................................194

5-1-5-2. مسئولیت خطیر الگوها...............................................................................................................194

5-1-5-2-1. ساده زیستی الگوها زمینه ی عمل به هنجارها..........................................................................194

5-1-5-2-2. هماهنگی گفتار وکردار در الگوها.........................................................................................195

5-2. نظارت در ابعاد مختلف زندگی............................................................................................................196

5-2-1. بازرسی، نظارت و کنترل اجتماعی اثرگذار......................................................................................197

5-2-1-1. مقبولیت نظام کنترل و نظارت.....................................................................................................197

5-2-1-2. رعایت حداعتدال و میانه روی در نظارت....................................................................................198

5-2-1-3. نظارت مسئولین جامعه بر رفتارهای مردم....................................................................................198

5-2-1-4. نظارت همگانی و عمومی مردم بر مسئولین.................................................................................199

5-2-2. نظارت وآموزشهای همگانی از سوی نهادهای مختلف اجتماعی......................................................201

نتیجه گیری.................................................................................................................................................205

پیشنهادات....................................................................................................................................................212

فهرست منابع................................................................................................................................................213

 

 

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

هنجارگریزی در رخدادهای فرهنگی و اجتماعی از منظر نهج البلاغه

 

 

 

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))