سایت دانشجو سرا

بررسی فقهی و حقوقی حق تملک و حق تصرف زوجه

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))

 

 

چکیده:

موضوع پایان نامه حاضر بررسی فقهی و حقوقی حق تملک و حق تصرف زوجه می­باشد. در حقوق اسلام و ایران اصل استقلال مالی زوجه مبنای روابط مالی زوجه است و زوجه در اکتساب و تصرف اموال خود استقلال کامل دارد و اموال زوجین دارایی مشترکی را تشکیل نمی­دهد و زن پس از عقد نکاح در اداره، تنظیم و تصرف اموال و دارایی سابق یا اموال مکتسبه در دوران زناشویی استقلال کامل دارد و می­تواند هر گونه عمل مادی و حقوقی را نسبت به آنها انجام دهد و ریاست شوهر در خانواده، هیچ گونه اختیاری در اموال زوجه برای او بوجود نمی­آورد. اصل استقلال مالی زوجین و حق اداره و تصرف آنها بر اموالشان از اصول مسلم فقه شیعه است و هیچ تردید و اختلافی در آن وجود ندارد. قانون مدنی نیز از فقه تبعیت کرده و در ماده 1082 بیان می­دارد: «به مجرد عقد، زن مالک مهر می­شود و می­تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنماید.» بنابراین با استناد به آیات و روایاتی که در زمینه حق تملک و حق تصرف زوجه و نیز اصل مستقل بودن اموال زوجین وجود دارد می­توان گفت زوجه، آن چیزی را که به دست می­آورند، خواه اختیاری باشد مانند کسب درآمد یا غیر اختیاری مانند ارث و غیره، به خودش اختصاص دارد و حق تملک و استفاده و بهره­برداری را به طور مستقل خواهند داشت.آنچه که از این پژوهش حاصل شد این است که حق تملک و حق تصرف زوجه در منابع مالی­اش امری است که هم در فقه و هم در حقوق پذیرفته شده؛ اما نوع این تملک و تصرف زوجه در این منابع فرق می­کند؛ بدین معنی که زوجه گاهی در منابع مالی­اش مانند مهریه حق تملک دارد و بواسطه این نوع تملک حق هر گونه تصرفی در مهر نیز دارد. اما در دیگر منابع مالی که به زوجه می­رسد مانند نفقه، زوجه گاهی حق تملک دارد و مالک نفقه می­شود و گاهی فقط حق تصرف در آن را دارد مانند حق سکنی در منزل زوج که برای زوجه وجود دارد.

کلید واژه­ها عبارتند از: حق، تملک، تصرف، زوجه

 

فهرست مطالب

 

مقدمه: 1

1-بیان مساله 3

2-سابقه تحقیق 5

3-ضرورت و نوآوری تحقیق 6

4-سوال­های تحقیق 6

5-فرضیه­های تحقیق 7

6-هدف­ها و کاربرد­های تحقیق 7

7-روش و نحوه­ی انجام تحقیق و بدست آوردن نتیجه 7

8-ساماندهی طرح تحقیق 8

فصل اول: کلیات 9

بخش اول:حق و انواع آن 10

مبحث اول: مفهوم حق 10

گفتار اول: مفهوم حق در لغت 10

گفتار دوم: مفهوم حق در اصطلاح 12

1-مفهوم حق در اصطلاح فقها 12

الف-سلطنت 13

ب-ملک 13

ج-حکم 14

2-مفهوم حق در اصطلاح حقوقدانان 14

گفتار سوم: مفهوم حق در قرآن 15

مبحث دوم: انواع حق 17

گفتار اول:تقسیم­بندی حق براساس حق مالی و حق غیر مالی 17

1-حق غیر مالی(شخصی) 17

2-حق مالی 17

گفتار دوم:حق تصرف 18

1-مفهوم تصرف در لغت 18

2-مفهوم تصرف در اصطلاح 19

3-انواع تصرف 20

4-حکم تصرف 20

5-ارزش اثباتی تصرف 21

6-آثار تصرف 22

7- تصرف در اموال 23

الف-تصرف در مال شخصی دیگران 23

ب- تصرف در اموال مسلمانان 23

ج-تصرف در مال امام علیه­السلام 24

د-تصرف در مشترکات 24

ه-موانع مربوط به مال مورد تصرف 24

گفتار سوم:حق تملک 26

1-مفهوم تملک در لغت 27

2-مفهوم تملک در اصطلاح 27

3-مفاد حق مالکیت 28

4-حدود اختیار مالک 28

5-مالکیت در غرب 29

6-مالکیت در اسلام 30

7-موانع مربوط به مالک 31

بخش دوم: بررسی روابط مالی زوجه 31

مبحث اول: انواع رژیم­های مالی 32

گفتار اول:ولایت مرد بر دارایی زن 32

گفتار دوم:اشتراک کامل دارایی­ها 33

گفتار سوم:افتراق کامل دارایی­ها 34

گفتار چهارم:اشتراک نسبی دارایی­ها 34

گفتار پنجم:رژیم پذیرفته شده در فقه شیعه 35

بخش سوم:استقلال مالی زوجه 36

مبحث اول:مبانی استقلال مالی زوجه 36

گفتار اول: اصل عدم ولایت 37

گفتار دوم: آیه اکتساب 39

گفتار سوم: اصل تسلیط 41

مبحث دوم: مبانی حق زن در تصرف اموال 42

گفتار اول:آیات 44

گفتار دوم:احادیث 45

گفتار سوم:قانون 45

گفتار چهارم:کنوانسیون­های بین­المللی 47

فصل دوم:بررسی حق تملک و حق تصرف در روابط مالی زوجه 49

بخش اول: حق تملک و حق تصرف زوجه در دوران نامزدی 50

مبحث اول: هدایا و نامه­ها 51

گفتار اول:هدایا 51

1-هدایای مصرف شدنی 51

2-هدایایی که عرفا نگهداری می­شوند 52

3-بررسی فقهی 53

گفتار دوم:نامه­ها 54

بخش دوم:حق تملک و حق تصرف زوجه در دوران زوجیت 56

مبحث اول:مهریه 56

گفتار اول: مفهوم مهریه و انواع آن 57

1-مفهوم شناسی واژه مهر 57

2-انواع مهریه 58

گفتار دوم:ماهیت مهر در قانون 60

1-میزان مهریه 61

2-مهریه باید قابل تملک باشد 62

3-مهریه می­تواند عین یا منفعت باشد 63

4-مهریه می­تواند سهم مشاع باشد 63

گفتار سوم: تملک مهر 64

1-زمان تملک مهر 64

2-انحلال ملکیت مهر 66

گفتار چهارم: وضع مهری که پیشاپیش داده می­شود 66

1-اختلاف در مهر یا هدیه بودن چیزی که مرد به زن داده است 67

گفتار پنجم: نظریات علما در مساله تلف مهر 68

1-نظریات علمای خاصه و عامه 68

2- ضمان ید 69

3- حکم فرضهای عیب و تلف 70

مبحث دوم:نفقه 72

گفتار اول:مفهوم نفقه و ماهیت حق زن بر نفقه 72

1-مفهوم نفقه 72

2-ماهیت حق زن بر نفقه 73

گفتار دوم:حق زوجه در اموال مصرفی و غیر مصرفی 74

1-حق زوجه در اموال مصرفی 74

2-حق زوجه در اموال غیر مصرفی 74

3-انفاق به زوجه تملیک یا امتاع 74

4-دلایل وجوب انفاق در فقه امامیه 75

الف-آیات 76

ب-روایات 77

گفتار سوم:حق تصرف زوجه در نفقه 79

1-نذر، صدقه و هدایای پرداختی از نفقه توسط زوجه 80

مبحث سوم: جهیزیه 85

گفتار اول: جهیزیه و ماهیت آن 85

گفتار دوم:جهیزیه و مسئولیت شوهر 89

گفتار سوم:اختلاف در مالکیت جهیزیه و اثبات آن 91

بخش سوم:حق تملک و حق تصرف زوجه بعد از طلاق 94

مبحث اول: مفهوم و ماهیت طلاق 94

گفتار اول:انواع طلاق 95

1-طلاق رجعی 95

الف-مهریه زوجه در طلاق رجعی 95

ب-نفقه زوجه در طلاق رجعی 96

ج-ارث زوجه در طلاق رجعی 97

یک-توارث در زمان عده طلاق رجعی 98

دو-توارث در طلاق در حال مرض 98

د-جهیزیه زوجه در طلاق رجعی 99

2-طلاق باین 101

الف-فدیه یا بذل زوجه در طلاق خلع 102

ب-رجوع به بعضی از بذل 104

مبحث دوم: شرط تنصیف اموال اکتسابی زوج 105

گفتار اول: مفهوم شرط و اقسام آن 106

1-مفهوم شرط 106

2-اقسام شرط 106

گفتار دوم:شرایط تحقق شرط انتقال تا نصف دارایی 108

1-درخواست طلاق؛ زوج باید خواهان طلاق باشد 108

2-عدم تاثیر زوجه در درخواست زوج به طلاق 108

3-وقوع طلاق 108

4-دارایی در زمان زناشویی با زوجه بدست آمده باشد 110

5-تقدم ادای دیون زوج بر شرط تنصیف دارایی 110

گفتار سوم:استیفای شرط انتقال تا نصف دارایی 111

1-انتقال تا نصف دارایی تحصیل شده در ایام زناشویی 111

2-انتقال معادل آن 111

مبحث سوم: اجرت­المثل 112

گفتار اول:مفهوم اجرت­المثل 112

گفتار دوم:شرایط استحقاق اجرت­المثل 114

1-انجام فعالیت­هایی خارج از وظایف شرعی 115

2-دستور زوج 116

3-قصد عدم تبرع 116

گفتار سوم:شرایط مطالبه­ی اجرت­المثل 119

1-شرط طلاق 119

2-درخواست طلاق از سوی مرد 120

3-طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء اخلاق و رفتار زن نباشد 121

گفتار چهارم: زمان تادیه­ی اجرت­المثل 122

مبحث چهارم: نحله 123

گفتار اول: مفهوم نحله 123

1-به معنای هبه 123

2-هر چیزی را که از روی تبرع دهند 124

3-عطایای به فرزند را گویند 124

گفتار دوم: شرایط و ملاک­های استحقاق نحله 125

1-شرایط استحقاق نحله 125

الف-جدایی زوجه بوسیله طلاق 125

ب-منتسب نبودن طلاق به زن 125

ج-نبود شرط مالی بین زوجین 126

2-ملاک­های تعیین میزان بخشش(نحله) 126

الف-سنوات زندگی مشترک 126

ب-نوع کارهای انجام شده 126

ج-وسع مالی زوج 126

بخش چهارم: تقسیم­بندی اموال زوجه از دیدگاه اسلام 127

مبحث اول: مالکیت اصلی و بالذات 128

گفتار اول: مفهوم مالکیت اصلی و بالذات 128

گفتار دوم:اموال اکتسابی زوجه 128

1-درآمد حاصل از کسب و کار 129

الف-اجیر شدن زوجه 130

ب-دو شغلی که برای زنان حرام است 131

2-استقلال زوجه در درآمد حاصل از کسب و کار 133

مبحث دوم: مالکیت­های حمایتی زوجه 135

مبحث سوم:مالکیت­های تبعی 136

گفتار اول: مفهوم مالکیت­های تبعی 136

گفتار دوم:اقسام مالکیت­های تبعی 136

1-ارث زوجه 136

الف-اموال موضوع ارث زوجه 139

یک-اجماع 140

دو-روایات 140

ب-شرح اموال مورد ارث زوجه 142

یک-اموال منقول 143

دو-قیمت ابنیه و اشجار 143

ج-نظرات فقهی در محرومیت یا عدم محرومیت زوجه از بعضی اموال 143

یک-ارث بردن زوجه از تمام ترکه 144

دو-محرومیت زوجه از عین زمین و ارث بردن از قیمت 144

سه-حرمان زوجه از عین و قیمت زمین و عین ابنیه و اشجار 144

چهار-محروم نبودن زوجه از عین اشجار 145

پنج-اختصاص حرمان به زمین خانه و اماکن مسکونی 145

2-دیه زوجه 147

الف-مفهوم دیه 147

ب-نظرات در مورد دیه زن 148

نتیجه­گیری 150

پیشنهادها 153

فهرست منابع 154

چکیده انگلیسی 168

 

 

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))