سایت دانشجو سرا

فردی بودن مجازات در حقوق ایران و فقه امامیه

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))

 

 

چکیده

یکی از اهداف متعالی مجازات­ها تربیت، اصلاح و بازاجتماعی­شدن مجرم است. برای نیل به این هدف اعمال یک مجازات ثابت در مورد همه مجرمان به لحاظ منحصر به فردبودن ویژگی­های جسمی، روانی و اجتماعی یک فرد نسبت به فرد دیگر، بی­فایده است. اصل فردی کردن مجازات­ها یکی از اصول پیشرفته مجازات­ها است که ما را در رسیدن به هدف مذکور راهنمایی می­کند. مطابق این اصل میزان مجازات بسته به شخصیت، ویژگی­ها، انگیزه، وضعیت روانی مجرم حین ارتکاب جرم و شیوه ارتکاب جرم و عوامل گوناگون دیگر در مورد مجرمین مختلف، متفاوت می­باشد. با توجه به این­که عدم تنبه، اصلاح ، تربیت و بازاجتماعی شدن مجرم پس از اعمال مجازات، می­تواند نتایج بسیار مخرب و زیانباری را برای جامعه و خود فرد مجرم در پی داشته باشد، توجه به اصل مذکور و عملیاتی ساختن آن در عرصه­های تقنینی و قضایی و اجرایی ضروری می­نماید. معادل این اصل در فقه و نظرات فقها قاعده­ی التعزیر بمایراه الامام می­باشد. در قانون مجازات اسلامی جدید (مصوب1392) معیارها، نهادها و تاسیس­های جدیدی نسبت به قانون سابق در قبال اصل مذکور پیش­بینی شده است. مقنن ایرانی با تصویب قانون مذکور گام بلندی در راستای اجرای اصل فردی­کردن مجازات­ها برداشت و در همان نخستین مواد قانون، به توجه به سوابق و وضعیت فردی ، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیری بر وی در صدور حکم تعزیری تاکید نمود. در قانون مذکور نهادها و ابزارهای گوناگونی در راستای متناسب­سازی بیشتر و بهتر مجازات با شخصیت و خصوصیات مرتکب پیش­بینی شده است که به اکثر آن نهادها در این نوشتار به اختصار شده است. نهادهای مذکور هم برای مجرمینی که اصلاح و تربیت آنان در آینده نزدیک پیش­بینی می­شود و هم برای بزهکارانی که نیاز به برنامه­های اصلاحی بیشتری دارند، قابل استفاده می­باشد.

واژگان کلیدی: اصل فردی بودن مجازات، ویژگی­های زیستی، روانی و اجتماعی، شرایط ارتکاب بزه، اصلاح و تربیت، تعزیر، نهادهای تخفیفی و تشدیدی

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه.........................................................................................................................................................1

بخش نخست: کلیات (تعاریف، مبانی و نظریات)........................................................................... 5

فصل نخست: تعریف، مفاهیم مشابه و انواع فردی کردن مجازات ................................................... 7

مبحث نخست: تعریف.................................................................................................................7

گفتار نخست: تعریف حقوقی..............................................................................................7

گفتار دوم: تعریف فقهی......................................................................................... 8

بند نخست: در لغت......................................................................................... 9

بند دوم: در اصطلاح....................................................................................... 10

مبحث دوم: مفاهیم مشابه............................................................................................................ 11

گفتار نخست: اصل شخصی بودن مجازات­ها..................................................................... 11

گفتار دوم: اصل قانونی بودن مجازات­ها............................................................................. 12

گفتار سوم: اصل تساوی مجازات­ها.................................................................................... 14

گفتار چهارم: قراردادی کردن مجازات................................................................................ 15

مبحث سوم: انواع فردی­کردن مجازات.........................................................................................18

گفتار نخست: فردی­کردن تقنینی مجازات...........................................................................18

گفتار دوم: فردی­کردن قضایی مجازات...............................................................................19

گفتار سوم: فردی­کردن اجرایی مجازات............................................................................ 20

گفتار چهارم: فردی­کردن مجازات­ ناشی از اختیارات ولی­فقیه ......................................... 20

فصل دوم: پیشینه­ی فردی­کردن مجازات............................................................................................. 22

مبحث نخست: دوران نخستین.................................................................................................... 22

گفتار نخست: دوره انتقام جویی و جنگ‌های خصوصی................................................... 23

گفتار دوم: دوره دادگستری خصوصی.............................................................................. 24

گفتار سوم: دوران دادگستری عمومی............................................................................... 25

مبحث دوم: دوران ظهور اندیشه­های کیفری................................................................................ 26

گفتار نخست: مکتب عدالت مطلق .................................................................................. 26

گفتار دوم: مکتب کلاسیک................................................................................................ 28

گفتار سوم: مکتب تحققی یا اصالت تحصّل...................................................................... 28

گفتار چهارم: مکاتب دفاع اجتماعی................................................................................. 30

فصل سوم: مبانی و اهداف اصل فردی­بودن مجازات­ها...................................................................... 35

مبحث نخست: مبانی..................................................................................................................35

گفتار نخست: مبانی زیست­شناختی................................................................................ 36

بند نخست: توارث.................................................................................................. 36

بند دوم: ناهنجاری­های کروموزومی........................................................................ 37

بند سوم: سن........................................................................................................... 39

بند چهارم: جنس......................................................................................................41

گفتار دوم: مبانی روان­شناختی .........................................................................................42

بند نخست: پسیکوپات­ها (روان­رنجور)....................................................................44

بند دوم: پسیکوز...................................................................................................... 45

بند سوم: نوروز (روان­نژندی)...................................................................................47

بند چهارم: تبیین­های روان­شناختی.......................................................................... 49

الف: دیدگاه­های روان­پویایی............................................................................. 49

ب: دیدگاه­های شناختی..................................................................................... 50

ج: نظریه­های انگیزشی..................................................................................... 50

گفتار سوم: مبانی جامعه­شناختی....................................................................................... 51

بند نخست: محیط خانوادگی.................................................................................... 52

بند دوم: عوامل اقتصادی...................................................................................................... 54

بند سوم: عوامل فرهنگی...................................................................................................... 56

بند چهارم: عوامل محیطی.................................................................................................... 57

مبحث دوم: اهداف اصل فردی کردن مجازات در حقوق اسلام و ایران......................................... 58

گفتار نخست: مفهوم مجازات....................................................................................................59

بند نخست: مجازات اخروی...............................................................................................61

بند دوم: مجازات دنیوی.....................................................................................................61

الف: مجازات تکوینی..................................................................................................61

ب: مجازات تشریعی..................................................................................................62

گفتار دوم: اهداف اصل فردی کردن مجازات.......................................................................... 63

بند نخست: اصلاح و تربیت مجرمان...............................................................................63

بند دوم: رعایت عدالت و انصاف................................................................................... 66

بند سوم: حفظ کرامت انسانی..........................................................................................69

فصل چهارم: تجلی اصل فردی کردن مجازات­ها در قوانین ایران و منابع فقهی.............................. 71

مبحث نخست: در منابع فقهی....................................................................................... 71

گفتار نخست: قاعده التعزیر بما یراه الامام.................................................................71

بند نخست: بیان قاعده...................................................................................... 71

بند دوم: دلایل قاعده........................................................................................ 72

گفتار دوم: عدم انحصار تعزیر در تازیانه..................................................................74

بند نخست: بیان قاعده..................................................................................... 74

بند دوم: دلایل موافقین و مخالفین.................................................................... 75

الف: دلایل انحصار تعزیر در تازیانه............................................................. 75

ب: دلایل عدم انحصار تعزیر در تازیانه ............................................................77

مبحث دوم: در قوانین................................................................................................. 79

گفتار نخست: مروری بر سابقه­ی تقنینی................................................................. 79

بند نخست: قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 61 .................................... 79

الف: نظر فقهای شورای نگهبان .................................................................80

ب: نظر مجلس شورای اسلامی .................................................................81

ج: نقد دلایل و نتیجه­گیری........................................................................ 82

بند دوم: قانون مجازات اسلامی مصوب 70 .................................................... 83

گفتار دوم: قانون مجازات اسلامی 92 .................................................................... 85

بند نخست: پیشینه ..........................................................................................85

بند دوم: نوآوری­ها .........................................................................................86

بخش دوم :شرایط اعمال اصل فردی کردن مجازات و آثار آن.................... ..................88

فصل نخست: شرایط اعمال اصل فردی کردن مجازات.......................................... 89

مبحث نخست: شرایط اعمال نهادهای تخفیفی................................................ 89

گفتار نخست: در ارتباط با مرتکب............................................................90

بند نخست: ندامت و پشیمانی............................................................90

بند دوم: حسن سابقه........................................................................ 91

بند سوم: وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.........................92

بند چهارم: وجود انگیزه شرافتمندانه...........................................................94

بند پنجم: تأثیر تعزیر بر مرتکب................................................................. 95

گفتار دوم: در زمان وقوع جرم............................................................................ 96

بند نخست: اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم..........................96

بند دوم: مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم...............................97

گفتار سوم: پس از وقوع جرم.................................................................................. 98

بند نخست: همکاری مؤثر متهم با مقامات رسیدگی­کننده............................ 99

بند دوم: گذشت شاکی یا مدعی خصوصی................................................ 100

بند سوم: کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم.....................................102

بند چهارم: خفیف بودن زیان وارده به بزه­دیده یا نتایج زیانبار آن............. 103

 

مبحث دوم :شرایط اعمال نهادهای تشدیدی.................................................................... 103

گفتار نخست: در ارتباط با جرم................................................................................ 104

بند نخست: نحوه ارتکاب جرم......................................................................... 104

الف: اعمال خشونت................................................................................... 104

ب: ارتکاب گروهی جرم........................................................................... 105

بند دوم: زمان و مکان وقوع جرم...................................................................... 107

الف: زمان وقوع جرم................................................................................. 107

ب: مکان و موقعیت وقوع جرم................................................................. 108

گفتار دوم: در ارتباط با مجرم.................................................................................... 109

بند نخست: سبق تصمیم................................................................................... 110

بند دوم: انگیزه شریرانه..................................................................................... 110

فصل دوم: آثار اعمال اصل فردی کردن مجازات...............................................................................112

مبحث نخست :آثار تخفیفی.......................................................................................................112

گفتار نخست: تخفیف مجازات.........................................................................................112

بند نخست: انواع تخفیف و ضوابط آن................................................................... 113

بند دوم: محدودیت­های تخفیف................................................................................ 115

گفتار دوم: تعلیق اجرای مجازات........................................................................................ 116

بند نخست: شرایط...................................................................................................... 116

الف: جرایم تعزیری درجه سه تا هشت.................................................................. 116

ب: وجود جهات تخفیف...................................................................................... 117

ج: پیش­بینی اصلاح مرتکب.................................................................................... 118

د: جبران ضرر و زیان یا برقرای ترتیبات جبران آن .......................................................118

ه: فقدان سابقه کیفری موثر......................................................................................... 118

بند دوم: انواع.................................................................................................................. 119

الف: تعلیق ساده.........................................................................................................119

ب: تعلیق مراقبتی...................................................................................................... 120

1- تدابیر اجباری................................................................................................... 120

2- تدابیر اختیاری................................................................................................... 121

گفتارسوم : نظام آزادی مشروط.................................................................................................... 123

بند نخست: شرایط اعطای آزادی مشروط........................................................................... 124

الف: گذراندن مدتی از حبس........................................................................................ 124

ب: حسن اخلاق و رفتار............................................................................................... 126

ج: اطمینان از عدم ارتکاب جرم مجدد.......................................................................... 127

د: جبران ضرر و زیان متضرر از جرم........................................................................... 128

ه : عدم استفاده از آزادی مشروط................................................................................... 128

بند دوم: آثار اعطای آزادی مشروط..................................................................................... 129

گفتار چهارم: نظام نیمه آزادی....................................................................................................... 131

بند نخست: پیشینه و تعریف............................................................................................. 131

بند دوم: شرایط .................................................................................................................133

گفتار پنجم: معافیت از کیفر .......................................................................................................135

بند نخست: پیشینه و تعریف.............................................................................................. 136

بند دوم: شرایط.................................................................................................................. 138

گفتار ششم: مجازات­های جایگزین حبس............................................................................... 140

بند نخست: پیشینه و تعریف.............................................................................................. 140

بند دوم: شرایط ...................................................................................................................142

الف: تعزیری بودن جرم................................................................................................. 142

1- موارد الزامی صدور حکم به مجازات­های اجتماعی............................................ 143

2- موارد اختیاری صدور حکم به مجازات­های اجتماعی......................................... 144

3- موارد ممنوعیت صدور حکم به مجازات­های جایگزین حبس............................ 145

ب: گذشت شاکی.......................................................................................................... 145

ج: وجود جهات تخفیف............................................................................................... 145

د: موافقت بزهکار........................................................................................................ 146

بند سوم: انواع مجازات­های جایگزین حبس...................................................................... 147

الف: دوره مراقبت.......................................................................................................... 147

ب: خدمات عمومی رایگان.......................................................................................... 149

ج: جزای نقدی روزانه................................................................................................. 150

د: جزای نقدی............................................................................................................ 152

گفتار ششم: تعویق صدور حکم.................................................................................................... 154

بند نخست: شرایط............................................................................................................... 155

بند دوم: انواع........................................................................................................................ 156

الف: تعویق ساده......................................................................................................... 156

ب: تعویق مراقبتی....................................................................................................... 157

مبحث دوم: آثار تشدیدی ................................................................................................................161

گفتار نخست: افزایش مجازات.............................................................................................. 162

بند نخست: تعدد جرم..................................................................................................... 162

بند دوم: تکرار جرم......................................................................................................... 166

گفتار دوم: اعمال مجازات­های تکمیلی...................................................................................170

بند نخست: تعریف و فلسفه مجازات­های تکمیلی......................................................... 170

الف: تعریف.............................................................................................................. 170

ب: فلسفه.................................................................................................................. 170

بند دوم: انواع و آثار مجازات­های تکمیلی...................................................................... 172

الف: انواع ..................................................................................................................172

ب: آثار...................................................................................................................... 175

نتیجه­گیری و پیشنهادها.................................................................................................................. 176

منابع.................................................................................................................................................180

 

 

 

 

توجه داشته باشید: درصورتی که شما صاحب اثر این فایل می باشید یا به هر دلیلی نسبت به فایل تحقیقاتی مذکور در این پست مالکیت معنوی دارید و درخواست حذف آن را دارید، در واتس آپ به شماره 09100636002 پیام دهید تا ظرف 24 ساعت نسبت به حذف فایل از روی سایت دانشجوسرا اقدام شود. در صورت تمایل و درخواست، دو مقاله به صورت رایگان (به نام پژوهشگر و دانشجو) در مجلات علمی معتبر پذیرش شده و چاپ می گردد. ((حفظ حقوق معنوی صاحب اثر در اولویت فعالیت سایت دانشجوسرا می باشد))